TÓM TẮT SÁCH CHÍ PHÈO

Tác giả: Nam Cao

Tóm Tắt Sách: Chí Phèo (Nam Cao)

Tác phẩm "Chí Phèo" của nhà văn Nam Cao là một trong những truyện ngắn kiệt xuất của văn học hiện thực phê phán Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945. Truyện không chỉ là bản cáo trạng đanh thép về tội ác của xã hội thực dân phong kiến đã đẩy con người vào đường cùng mà còn là một bi kịch sâu sắc về thân phận con người bị tha hóa, bị cướp đi quyền làm người và khao khát lương thiện đến tuyệt vọng. Tác phẩm đã khắc họa một cách chân thực và ám ảnh số phận của người nông dân nghèo bị bần cùng hóa và lưu manh hóa.

Chí Phèo: Con Người Bị Xã Hội Đẩy Vào Tuyệt Lộ

Nhân vật chính Chí Phèo là một đứa trẻ mồ côi, bị bỏ rơi ở lò gạch cũ và được nhặt về nuôi bởi những người dân lương thiện. Lớn lên, hắn làm canh điền cho bá Kiến. Cuộc đời Chí Phèo bắt đầu trượt dốc khi hắn bị bá Kiến (một tên địa chủ độc ác, xảo quyệt và đầy quyền lực) ghen tuông vô cớ và đẩy vào tù.

Tám năm sau, Chí Phèo ra tù. Hắn không còn là anh thanh niên khỏe mạnh, hiền lành của ngày xưa. Nhà tù thực dân đã biến Chí Phèo thành một kẻ hoàn toàn khác: một con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Hắn có cái đầu trọc lóc, những vết sẹo chằng chịt, răng trắng hếu, và đặc biệt là bộ mặt đầy rẫy sự ngang ngược, côn đồ. Hắn say khướt triền miên, chửi bới, rạch mặt ăn vạ, đập phá, và trở thành công cụ đắc lực cho bá Kiến trong việc đàn áp dân lành. Sự xuất hiện của Chí Phèo mỗi khi say là nỗi ám ảnh, kinh hoàng của cả làng.

Bá Kiến, bằng sự xảo quyệt của mình, đã biến Chí Phèo thành một công cụ chuyên đâm thuê chém mướn, đòi nợ mướn, biến Chí Phèo thành "con chó giữ nhà" cho mình. Chí Phèo không còn nhân tính, sống vạ vật, say xỉn, chửi bới mà không ai hiểu hắn chửi ai, chửi cái gì. Hắn bị xã hội ruồng bỏ, bị gán cho cái mác "quỷ dữ", "con vật", và dần mất đi ý thức về bản thân.

Thị Nở: Tia Sáng Lương Tri Và Khao Khát Hoàn Lương

Trong bi kịch tha hóa đó, Thị Nở xuất hiện như một tia sáng le lói, một điểm tựa bất ngờ. Thị Nở là một người đàn bà xấu xí, "xấu ma chê quỷ hờn", bị xã hội xa lánh, "ngẩn ngơ" về trí óc. Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa Chí Phèo say rượu và Thị Nở trong một đêm trăng đã mở ra một tình huống trớ trêu nhưng đầy ý nghĩa.

Chính bát cháo hành nóng hổi của Thị Nở đã đánh thức lương tri tưởng chừng đã ngủ quên trong Chí Phèo. Mùi cháo hành thơm, vị cháo ngọt đã làm Chí Phèo khóc. Lần đầu tiên sau nhiều năm, hắn cảm nhận được sự quan tâm, tình người và một chút hơi ấm của cuộc sống bình thường. Chí Phèo nhìn thấy một viễn cảnh mới: một cuộc sống giản dị, lương thiện bên Thị Nở, được đi làm, được sống như một con người. Đây là khao khát mãnh liệt, một hy vọng mong manh về sự trở lại cuộc sống con người của hắn.

Bi Kịch Tuyệt Vọng: Bị Xã Hội Từ Chối Quyền Làm Người

Khi Chí Phèo muốn hoàn lương, hắn muốn được trở lại làm người lương thiện, muốn được sống chung với Thị Nở. Thị Nở cũng có ý muốn đó. Tuy nhiên, định kiến xã hội, cụ thể là lời từ chối thẳng thừng của bà cô Thị Nở, đã dập tắt hoàn toàn hy vọng của Chí Phèo. Bà cô Thị Nở, đại diện cho những giá trị đạo đức phong kiến cũ kỹ và sự phân biệt giai cấp tàn nhẫn, không chấp nhận cho Thị Nở lấy một kẻ "quỷ dữ", "không cha không mẹ", "chỉ biết rạch mặt ăn vạ".

Lời từ chối này như một bản án cuối cùng giáng xuống Chí Phèo. Hắn nhận ra rằng, dù hắn có muốn làm người lương thiện đến mấy, xã hội cũng không chấp nhận. Hắn bị tước đoạt cả quyền được làm người, quyền được yêu thương và quyền được sống một cuộc đời bình thường. Tiếng chửi của Chí Phèo lại vang lên, nhưng lần này không phải là tiếng chửi vô thức mà là tiếng chửi của sự tuyệt vọng, của sự bế tắc khi khao khát hoàn lương không được đáp lại.

Cái Kết Bi Tráng: Tiếng Thét Tuyệt Vọng Và Sự Đổ Vỡ

Trong cơn tuyệt vọng cùng cực, Chí Phèo đến nhà bá Kiến. Hắn không còn đến để đòi tiền hay ăn vạ như trước, mà đến để đòi lại quyền làm người đã bị tước đoạt. Hắn hỏi bá Kiến: "Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này?..." Bá Kiến, vẫn giữ thái độ xảo quyệt, coi thường, không hề nhận ra sự thay đổi trong tâm hồn Chí Phèo.

Trong khoảnh khắc đó, Chí Phèo đã kết thúc cuộc đời bá Kiến bằng một nhát dao, và sau đó tự kết liễu đời mình. Cái chết của Chí Phèo là một tiếng thét tuyệt vọng, là sự phản kháng cuối cùng của một con người bị dồn vào đường cùng, không còn lựa chọn nào khác. Đó là cái chết của một nạn nhân, nhưng cũng là sự lên án mạnh mẽ đối với cái xã hội đã tạo ra những Chí Phèo.

Các Chủ Đề Chính Và Giá Trị Nghệ Thuật

"Chí Phèo" là một tác phẩm vĩ đại với nhiều chủ đề sâu sắc:

1. Hiện thực phê phán: Sách vạch trần bản chất tàn bạo, bóc lột và tha hóa con người của xã hội thực dân phong kiến Việt Nam.
2. Bi kịch tha hóa: Chí Phèo là nạn nhân điển hình của sự tha hóa từ một con người lương thiện thành một "con quỷ", mất đi nhân tính.
3. Khao khát hoàn lương: Dù bị tha hóa, Chí Phèo vẫn còn le lói khao khát được làm người lương thiện, được sống cuộc sống bình thường.
4. Sự vô nhân đạo của định kiến xã hội: Chính những định kiến, sự ruồng bỏ của cộng đồng đã dập tắt hy vọng cuối cùng của Chí Phèo.
5. Cái ác tạo ra cái ác: Bá Kiến là kẻ tạo ra Chí Phèo, và Chí Phèo là sản phẩm tất yếu của một xã hội mục nát.
6. Giá trị nhân đạo: Nam Cao bày tỏ niềm xót thương sâu sắc cho thân phận những người nông dân bị đẩy vào đường cùng. Ông vẫn tin vào hạt mầm lương thiện trong mỗi con người, dù trong hoàn cảnh khốn cùng nhất.

Với ngôn ngữ sắc sảo, chua chát, giàu chất hiện thực và khả năng khắc họa tâm lý nhân vật bậc thầy, "Chí Phèo" đã trở thành một trong những áng văn tiêu biểu nhất của Nam Cao và của văn học hiện đại Việt Nam. Tác phẩm không chỉ phản ánh một giai đoạn lịch sử mà còn là một tiếng nói vượt thời gian về thân phận con người và sự cần thiết của lòng nhân ái trong xã hội.