TÓM TẮT SÁCH TUYỂN TẬP TRUYỆN NGẮN NAM CAO

Tác giả: Nam Cao

Tóm Tắt Sách: Tuyển Tập Truyện Ngắn Nam Cao

"Tuyển Tập Truyện Ngắn Nam Cao" là một bộ sưu tập những tác phẩm tiêu biểu nhất của nhà văn Nam Cao, một trong những đỉnh cao của văn học hiện thực phê phán Việt Nam giai đoạn 1930-1945. Các truyện ngắn của ông không chỉ phản ánh chân thực bức tranh xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám với những bất công, đói nghèo, sự áp bức mà còn đi sâu vào thế giới nội tâm phức tạp, những bi kịch tinh thần và quá trình tha hóa của con người. Nam Cao là bậc thầy trong việc mổ xẻ tâm lý nhân vật, đặc biệt là tầng lớp nông dân và trí thức tiểu tư sản, thể hiện một tấm lòng nhân đạo sâu sắc.

Hiện Thực Phê Phán Và Bi Kịch Của Người Nông Dân

Phần lớn các truyện ngắn của Nam Cao tập trung vào cuộc sống của người nông dân Việt Nam những năm trước Cách mạng. Ông phơi bày một cách trần trụi và đầy xót xa sự bần cùng hóa, bị áp bức và lưu manh hóa của họ dưới ách thống trị của thực dân Pháp và chế độ phong kiến:

1. Chí Phèo: Đây là tác phẩm tiêu biểu nhất, kể về bi kịch của Chí Phèo - một nông dân lương thiện bị bá Kiến (địa chủ độc ác) đẩy vào tù, rồi ra tù trở thành một "con quỷ", một công cụ của cái ác. Khi Chí Phèo khao khát được hoàn lương nhờ tình yêu của Thị Nở, nhưng lại bị xã hội lạnh lùng từ chối quyền làm người, hắn đã phải kết thúc cuộc đời mình và cuộc đời bá Kiến trong tuyệt vọng. Truyện là bản cáo trạng đanh thép về xã hội đẩy con người vào bước đường cùng, hủy diệt nhân tính.
2. Lão Hạc: Khắc họa số phận bi thảm của Lão Hạc - một người nông dân nghèo khổ, cô độc, phải bán đi con chó Vàng yêu quý (tài sản và người bạn duy nhất) để giữ lại mảnh vườn cho con trai. Cuối cùng, vì không muốn phiền lụy hàng xóm và để giữ trọn vẹn số tiền cho con, lão Hạc đã chọn cái chết đau đớn và cô độc. Truyện thể hiện vẻ đẹp của phẩm chất người nông dân (lòng tự trọng, tình yêu thương con) nhưng cũng là tiếng thở dài về sự bế tắc trong xã hội cũ.
3. Vợ Nhặt: Mặc dù không nằm trong giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám, "Vợ Nhặt" cũng phản ánh sự bần cùng của nông dân trong nạn đói năm 1945. Câu chuyện về việc Tràng "nhặt" được vợ trong những ngày đói khổ, và sự xuất hiện của người đàn bà không tên này đã mang lại một tia hy vọng mong manh cho cuộc sống bấy giờ.

Các truyện ngắn về nông dân của Nam Cao đều chung một tinh thần: tố cáo sự tàn bạo của xã hội cũ đã chà đạp lên nhân phẩm, đẩy con người đến bước đường cùng, nhưng vẫn thể hiện lòng xót thương và trân trọng những phẩm chất tốt đẹp còn sót lại.

Bi Kịch Của Người Trí Thức Tiểu Tư Sản

Bên cạnh người nông dân, Nam Cao còn là nhà văn đi sâu vào bi kịch của tầng lớp trí thức tiểu tư sản, những người có hoài bão, lý tưởng nhưng lại phải đối mặt với gánh nặng mưu sinh và sự tha hóa tinh thần:

1. Đời Thừa: Kể về nhà văn Hộ, một người có tài năng và hoài bão lớn về văn chương, muốn sáng tác những tác phẩm có giá trị. Tuy nhiên, vì gánh nặng cơm áo gạo tiền (vợ ốm, con đau), Hộ buộc phải viết những thứ "tầm phào", "vớ vẩn" để kiếm sống. Bi kịch của Hộ là sự giằng xé giữa lý tưởng và hiện thực, giữa khao khát cống hiến và trách nhiệm gia đình, khiến anh cảm thấy mình là một người "thừa" trong cuộc đời, sống trái với bản ngã.
2. Lão Giáo Hạc: Tương tự "Đời Thừa", truyện này cũng khắc họa nỗi đau của người trí thức nghèo, phải vật lộn với cuộc sống và những toan tính tầm thường, khiến họ không thể sống trọn vẹn với lý tưởng của mình.
3. Trăng Sáng: Câu chuyện về một nhà văn trẻ, khao khát được sống và viết trong một đêm trăng đẹp, nhưng lại bị thực tế phũ phàng (người bạn bị tai nạn) kéo về. Truyện thể hiện sự mâu thuẫn giữa nghệ thuật và đời sống, giữa cái đẹp và cái trần tục.

Những truyện ngắn này cho thấy sự bất lực của người trí thức trong việc giữ gìn lý tưởng khi bị cuộc sống vật chất đè nén, dẫn đến sự tha hóa tinh thần và nỗi đau khổ triền miên.

Các Chủ Đề Chính Trong Truyện Ngắn Nam Cao

1. Chủ nghĩa hiện thực phê phán: Lột tả chân thực và không khoan nhượng hiện thực xã hội Việt Nam trước 1945 với những mâu thuẫn, bất công, sự suy đồi đạo đức.
2. Bi kịch tha hóa: Đi sâu vào quá trình con người bị hoàn cảnh xã hội đẩy đến chỗ tha hóa về nhân cách, bị tước đoạt quyền làm người.
3. Nghệ thuật và cuộc đời: Luôn đặt ra vấn đề mối quan hệ giữa nghệ thuật (lý tưởng) và hiện thực (cơm áo gạo tiền), sự đánh đổi và những giằng xé nội tâm của người nghệ sĩ.
4. Giá trị nhân đạo sâu sắc: Dù phơi bày những mặt tối của xã hội và con người, Nam Cao vẫn thể hiện một tấm lòng nhân ái bao la, xót thương cho những số phận bi kịch và luôn tin vào hạt mầm lương thiện trong mỗi con người.
5. Tâm lý học nhân vật: Nam Cao là bậc thầy trong việc phân tích tâm lý nhân vật, đặc biệt là những dòng độc thoại nội tâm, những diễn biến tinh vi trong tư tưởng và cảm xúc.
6. Văn phong sắc sảo, chua chát, hàm súc: Lời văn của ông thường trực diện, đôi khi lạnh lùng, nhưng ẩn chứa sự châm biếm sâu cay và nỗi đau đớn thầm kín. Ngôn ngữ của ông giàu tính triết lý và biểu tượng.

"Tuyển Tập Truyện Ngắn Nam Cao" là một di sản văn học vô giá, không chỉ tái hiện một giai đoạn lịch sử mà còn là một tiếng nói vượt thời gian về thân phận con người, về sự đấu tranh giữa lý tưởng và hiện thực, giữa thiện và ác, và về khao khát được sống một cuộc đời có ý nghĩa, tử tế trong bất kỳ hoàn cảnh nào.